Ngày nay, nhiều phụ huynh nhận thấy con mình ngày càng ít nói hơn, thậm chí có những đứa trẻ vốn năng động, hòa đồng bỗng trở nên trầm lặng và khép kín. Điều này không chỉ khiến bố mẹ lo lắng mà còn làm dấy lên câu hỏi: Tại sao trẻ em ngày nay lại có xu hướng im lặng hơn? Liệu đó chỉ là tính cách, hay còn có nguyên nhân sâu xa khác ảnh hưởng từ môi trường và cách nuôi dạy?

Khi một phụ huynh bày tỏ thắc mắc này với ChatGPT, câu trả lời được đưa ra khiến không ít người phải suy ngẫm: "Trẻ ít nói hơn không hẳn vì chúng không muốn giao tiếp, mà vì nhiều lý do khiến trẻ cảm thấy không thoải mái hoặc không được khuyến khích bày tỏ chính mình". Dưới đây là 5 nguyên nhân phổ biến được ChatGPT liệt kê, cũng là những lý do rất đáng để cha mẹ và người lớn xung quanh trẻ lưu ý.

1. Áp lực học tập và sự kỳ vọng quá cao

Trong xã hội hiện đại, nhiều trẻ em phải chịu áp lực học hành lớn từ gia đình, nhà trường và xã hội. Những kỳ vọng về điểm số, thành tích khiến trẻ cảm thấy phải tập trung tuyệt đối vào việc học mà quên mất việc giao tiếp, chia sẻ cảm xúc. Khi trẻ chỉ biết học mà không có không gian để thể hiện bản thân, tâm trạng của chúng có thể dần trở nên ngột ngạt, dẫn đến việc ngại nói chuyện, thu mình lại với thế giới bên ngoài.

2. Thiếu môi trường giao tiếp lành mạnh

Giao tiếp không chỉ là chuyện nói ra lời mà còn là khả năng được lắng nghe và thấu hiểu. Nếu trẻ sống trong môi trường mà tiếng nói của chúng không được coi trọng, hoặc bị chỉ trích mỗi khi bộc lộ ý kiến, trẻ sẽ học cách im lặng để tránh xung đột và tổn thương. Gia đình, thầy cô và bạn bè đều đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra môi trường khích lệ trẻ tự do bày tỏ suy nghĩ.

3. Sự phát triển của công nghệ và thiết bị điện tử

Một thực trạng khó tránh hiện nay là trẻ dành quá nhiều thời gian cho điện thoại, máy tính bảng hay tivi. Việc tiếp xúc quá nhiều với các thiết bị công nghệ khiến trẻ bị cuốn hút vào thế giới ảo, ít tương tác trực tiếp với người xung quanh hơn. Dần dần, trẻ có thể mất đi thói quen trò chuyện, chia sẻ cảm xúc bằng lời nói, thay vào đó là những biểu hiện thụ động qua màn hình.

4. Trẻ chưa được học cách nhận diện và quản lý cảm xúc

Khả năng nhận biết cảm xúc và diễn đạt chúng là kỹ năng quan trọng để trẻ phát triển giao tiếp tốt. Nếu trẻ không được cha mẹ hoặc giáo viên hướng dẫn cách thể hiện những cảm xúc phức tạp như buồn bã, tức giận, lo lắng, chúng sẽ chọn cách im lặng để che giấu cảm xúc, khiến mọi người khó hiểu và càng khó gần gũi. Đó cũng là lý do nhiều trẻ dù ít nói nhưng bên trong lại có thể chứa đựng rất nhiều suy nghĩ, trăn trở.

5. Tâm lý tự ti và thiếu tự tin

Một số trẻ có thể cảm thấy mình không được bạn bè hoặc người lớn đánh giá cao, dẫn đến sự tự ti khi giao tiếp. Có thể trẻ từng bị trêu chọc, bị phê bình, hoặc từng thất bại trong việc thể hiện ý kiến của mình. Những trải nghiệm này khiến trẻ dần mất niềm tin vào bản thân, ngại mở lòng và ít nói hơn mỗi ngày.

Kết

Dù nguyên nhân là gì, việc trẻ ngày càng ít nói không phải chuyện đơn giản chỉ để bỏ qua. Điều quan trọng là người lớn cần để ý và tạo ra môi trường an toàn, khuyến khích trẻ chia sẻ, thể hiện cảm xúc và phát triển kỹ năng giao tiếp từ sớm. Bằng cách quan tâm sâu sắc và đúng cách, cha mẹ và thầy cô sẽ giúp trẻ thoát khỏi sự im lặng, tự tin hơn trên con đường trưởng thành.

Nếu bạn từng băn khoăn tại sao con mình ít nói hoặc muốn tìm cách giúp trẻ cởi mở hơn, hãy bắt đầu từ việc lắng nghe thật sự và cho trẻ thấy tiếng nói của mình quan trọng thế nào. Đó chính là bước đầu tiên để trẻ không còn im lặng một cách mơ hồ mà biết cách làm chủ cảm xúc và cuộc sống của mình.