1. “Con chẳng bao giờ làm được cái gì ra hồn”

Đây là một trong những câu nói dễ để lại “vết xước” sâu nhất trong lòng trẻ. Lời chê bai trực diện không chỉ khiến con cảm thấy mình kém cỏi mà còn làm giảm động lực cố gắng. Nếu nghe lặp lại nhiều lần, trẻ sẽ hình thành suy nghĩ tiêu cực rằng “mình vốn dĩ vô dụng”, từ đó ngại thử những điều mới hoặc sợ thất bại. 

Thay vì phủ nhận toàn bộ nỗ lực của con, bố mẹ có thể nói: “Lần này chưa thành công, mình cùng thử lại nhé” hoặc “Con làm thế này đã tốt rồi, mình thử cách khác xem sao”. Cách khích lệ này vừa giúp con nhận ra điểm cần cải thiện, vừa giữ được niềm tin và hứng thú khám phá.

2. “Con nhìn anh/chị mà học tập”

So sánh trẻ với anh, chị, em hoặc bạn bè có thể khiến trẻ cảm thấy mình “kém cỏi” hơn người khác. Lâu dần, điều này dễ tạo ra tâm lý ganh tị, tự ti, thậm chí làm trẻ xa cách với chính người bị đem ra so sánh.

Mỗi đứa trẻ có khả năng và tốc độ phát triển riêng, nên so sánh không giúp con tiến bộ mà chỉ khiến con thấy mình “thua kém”. Thay vì đặt trẻ lên bàn cân, bố mẹ nên ghi nhận nỗ lực và tiến bộ của con, từ đó giúp con thấy mình được trân trọng và khích lệ để cố gắng hơn.

3. “Để đấy, mẹ/bố làm cho”

Nhiều bố mẹ vì thương con nên thường làm hộ mọi việc, từ buộc dây giày, mặc quần áo cho đến dọn đồ chơi. Tuy nhiên, việc “làm thay” này vô tình lấy đi cơ hội để con học các kỹ năng cơ bản và hình thành tính tự lập. Trẻ quen được phục vụ sẽ dễ ỉ lại, thiếu chủ động khi lớn lên.

Thay vào đó, bố mẹ hãy kiên nhẫn để con tự làm, chấp nhận rằng kết quả ban đầu có thể chưa hoàn hảo, và nhẹ nhàng hướng dẫn khi con cần. Chính những trải nghiệm tự tay thực hiện sẽ giúp con tự tin hơn vào bản thân và sẵn sàng đón nhận thử thách mới.

4. “Mẹ/bố mệt lắm, đừng làm phiền”

Ai cũng có lúc mệt mỏi, nhất là khi vừa trải qua một ngày dài. Nhưng nếu bố mẹ thường xuyên buột miệng nói câu này, trẻ dễ cảm thấy mình là gánh nặng, từ đó thu mình lại và ngại chia sẻ.

Thay vì từ chối thẳng, bố mẹ có thể nói: “Mẹ/bố đang nghỉ một chút, lát nữa mình cùng chơi nhé” hoặc “Con chơi tạm đi, mẹ/bố xong việc sẽ tới”. Cách nói này vừa giúp con học cách chờ đợi, vừa bảo vệ sự kết nối tình cảm mà không khiến con bị tổn thương.

5. “Con hư lắm”

Việc gắn nhãn “hư” cho con tưởng chừng vô hại nhưng lại có tác động lớn đến cách trẻ nhìn nhận bản thân. Khi bị gọi là “hư” nhiều lần, trẻ dễ tin rằng mình vốn dĩ là người xấu và không thể thay đổi. 

Thay vì đánh giá cả con người, bố mẹ nên tập trung vào hành vi cụ thể, ví dụ: “Con đánh bạn là không tốt” hoặc “Việc quên dọn đồ chơi chưa đúng đâu”. Nhờ vậy, trẻ hiểu rõ điều cần sửa, vẫn giữ được niềm tin vào bản thân và có động lực cải thiện.

Lời tích cực nuôi dưỡng sự tự tin ở trẻ

Làm cha mẹ, ai cũng mong con lớn lên mạnh mẽ, tự tin và hạnh phúc. Nhưng đôi khi, chỉ vì một vài câu nói buột miệng mà chúng ta vô tình gieo vào lòng con những tổn thương khó xóa.

Trẻ con ghi nhớ lâu hơn chúng ta nghĩ, và những lời nói tiêu cực có thể âm thầm ảnh hưởng đến tính cách, lòng tự trọng và cách con nhìn nhận bản thân.

Thay vì buột miệng chê hay so sánh, bố mẹ có thể nhẹ nhàng động viên, chỉ cho con cách làm tốt hơn. Một lời khen hay sự khích lệ đúng lúc đôi khi đủ để con cảm thấy được yêu thương, tự tin và cố gắng hơn mỗi ngày.